* Tạp bút của CẨM AN SƠN1-
- Chú Lành hả ?
- Em đây anh,
- Khoẻ không, trận bão ngày hôm kia nhà cửa có hề gì không, bà con trong làng trong xóm mình có ai bị thiệt hại nhiều không ?
- May mắn không hề gì anh à, vùng mình có gió mạnh nhưng không đáng kể, nghe nói tâm bão chính ở Ðà Nẳng, ngoài đó bị thiệt hại nặng lắm, có đến mấy chục người chết, nhà cửa sụp đổ tan hoang, vùng Ðại Lộc chỗ dì Trí nước lụt tràn ngập quá chừng chừng.
- Tui hỏi chú là để biết rõ thêm tình hình ở Tam Kỳ thôi, chớ còn ở Ðà Nẳng thì tôi có thấy hình trên internet và tường thuật trên các đài TV ở Mỹ rồi,
- Ủa, lẹ rứa hả anh, ở Mỹ mà anh biết chuyện Ðà Nẳng mau hơn ở đây, ở đây em chỉ nghe nói đi nói lại thế thôi, đài điện chỉ mới nói lờ mờ là bão lụt ngoài đó lớn lắm chớ chẳng có gì cụ thể.
- Thời buổi bây giờ mà, văn minh điện toán giờ lẹ như chớp, trên thế giới chỗ nào có biến cố gì lớn là mọi người biết liền hà…, à mà hôm nay còn mưa không, chú có rảnh cho tôi nhờ công chuyện này một chút.
- Cũng còn mưa lắc rắc thôi, chuyện gì vậy anh ?
- Nhờ chú thu xếp đi Ðà Nẳng một bữa, chú có thể rủ thêm một người nào đó nữa cùng đi với chú cho vui, có thể rủ thằng Lý cùng đi với được không, thằng này nó lanh lẹ, chịu khó.
- Nó đang đi làm đâu dưới Tam Kỳ, chiều tối nó mới về, để tối nay em lên rủ nó thử coi, mà có chuyện gì quan trọng không mà phải đi hai người ?
- Số là hôm qua sau khi xem tin tức thấy cảnh bão lụt tàn phá ở quê hương mình, nhất là thấy những cảnh tàn phá xóm nghèo ở Ðà Nẳng với nhiều người chết và bị thương trông thật tội nghiệp, nên thằng Nhã nói trong bữa cơm chiều cùng cả nhà rằng, giờ này chắc có hàng trăm đồng bào mình đang lâm vào cảnh không có nơi nương tựa, không cơm ăn áo mặc, mình phải làm gì để cứu giúp họ với chứ ? Mẹ nó bảo, thì mình tiết kiệm góp ít trăm cho các hội đoàn, chắc mai mốt đây họ cũng tổ chức quyên góp gởi về như mấy trận lụt trước, nhưng Nhã lại nói cứu đói thì phải làm gấp liền, chứ chờ cho quyên góp rồi gởi về thì quá chậm, mà còn có thể bị ăn xén, ăn bớt còn lại được bao nhiêu. Tôi gợi ý rằng :” thôi thì mình gọi điện thoại về cho chú Lành, nhờ chú mượn đỡ đâu đó năm ba trìệu rồi trực tiếp ra tận nơi xem người nào quá khốn khó thì tặng cho họ ít tiền để mua gạo mua mắm sống đỡ, chờ đến khi cứu trợ chắc cũng còn lâu. Thế là Nhã bằng lòng và nói : con sẽ cho một ngàn đồng, ba me cứ gọi về nhờ chú Lành đi thăm và phân phát liền, nhà nào có người chết thì cho 5 trăm ngàn, những nhà đổ nát không có gì ăn, thì biếu vài ba trăm ngàn sống đỡ. Vì thế tôi liền gọi chú đây, liệu xem có làm được không ?
· - Dạ được chớ anh, Anh chị và cháu có lòng tốt như vậy thì quý quá, em sẽ cố gắng lo liền, chắc không gì trở ngại đâu.
· - Cám ơn chú, chịu khó một chút nha, đi càng sớm càng tốt, ngày mốt tôi sẽ gọi lại, Thăm Dì Út cùng mấy cháu, Bye.
- Em đây anh,
- Khoẻ không, trận bão ngày hôm kia nhà cửa có hề gì không, bà con trong làng trong xóm mình có ai bị thiệt hại nhiều không ?
- May mắn không hề gì anh à, vùng mình có gió mạnh nhưng không đáng kể, nghe nói tâm bão chính ở Ðà Nẳng, ngoài đó bị thiệt hại nặng lắm, có đến mấy chục người chết, nhà cửa sụp đổ tan hoang, vùng Ðại Lộc chỗ dì Trí nước lụt tràn ngập quá chừng chừng.
- Tui hỏi chú là để biết rõ thêm tình hình ở Tam Kỳ thôi, chớ còn ở Ðà Nẳng thì tôi có thấy hình trên internet và tường thuật trên các đài TV ở Mỹ rồi,
- Ủa, lẹ rứa hả anh, ở Mỹ mà anh biết chuyện Ðà Nẳng mau hơn ở đây, ở đây em chỉ nghe nói đi nói lại thế thôi, đài điện chỉ mới nói lờ mờ là bão lụt ngoài đó lớn lắm chớ chẳng có gì cụ thể.
- Thời buổi bây giờ mà, văn minh điện toán giờ lẹ như chớp, trên thế giới chỗ nào có biến cố gì lớn là mọi người biết liền hà…, à mà hôm nay còn mưa không, chú có rảnh cho tôi nhờ công chuyện này một chút.
- Cũng còn mưa lắc rắc thôi, chuyện gì vậy anh ?
- Nhờ chú thu xếp đi Ðà Nẳng một bữa, chú có thể rủ thêm một người nào đó nữa cùng đi với chú cho vui, có thể rủ thằng Lý cùng đi với được không, thằng này nó lanh lẹ, chịu khó.
- Nó đang đi làm đâu dưới Tam Kỳ, chiều tối nó mới về, để tối nay em lên rủ nó thử coi, mà có chuyện gì quan trọng không mà phải đi hai người ?
- Số là hôm qua sau khi xem tin tức thấy cảnh bão lụt tàn phá ở quê hương mình, nhất là thấy những cảnh tàn phá xóm nghèo ở Ðà Nẳng với nhiều người chết và bị thương trông thật tội nghiệp, nên thằng Nhã nói trong bữa cơm chiều cùng cả nhà rằng, giờ này chắc có hàng trăm đồng bào mình đang lâm vào cảnh không có nơi nương tựa, không cơm ăn áo mặc, mình phải làm gì để cứu giúp họ với chứ ? Mẹ nó bảo, thì mình tiết kiệm góp ít trăm cho các hội đoàn, chắc mai mốt đây họ cũng tổ chức quyên góp gởi về như mấy trận lụt trước, nhưng Nhã lại nói cứu đói thì phải làm gấp liền, chứ chờ cho quyên góp rồi gởi về thì quá chậm, mà còn có thể bị ăn xén, ăn bớt còn lại được bao nhiêu. Tôi gợi ý rằng :” thôi thì mình gọi điện thoại về cho chú Lành, nhờ chú mượn đỡ đâu đó năm ba trìệu rồi trực tiếp ra tận nơi xem người nào quá khốn khó thì tặng cho họ ít tiền để mua gạo mua mắm sống đỡ, chờ đến khi cứu trợ chắc cũng còn lâu. Thế là Nhã bằng lòng và nói : con sẽ cho một ngàn đồng, ba me cứ gọi về nhờ chú Lành đi thăm và phân phát liền, nhà nào có người chết thì cho 5 trăm ngàn, những nhà đổ nát không có gì ăn, thì biếu vài ba trăm ngàn sống đỡ. Vì thế tôi liền gọi chú đây, liệu xem có làm được không ?
· - Dạ được chớ anh, Anh chị và cháu có lòng tốt như vậy thì quý quá, em sẽ cố gắng lo liền, chắc không gì trở ngại đâu.
· - Cám ơn chú, chịu khó một chút nha, đi càng sớm càng tốt, ngày mốt tôi sẽ gọi lại, Thăm Dì Út cùng mấy cháu, Bye.
2-
· - Hello dì Út, khoẻ không ? Chú Lành có đi Ðà Nẳng không vậy ?
· - Có, Ảnh đi với thằng Lý mới về hồi hôm gần mười giờ đêm mới tới nhà, có cả bé Chinh nữa, mấy cha con về trễ làm em lo quá trời. Ðể em gọi anh Lành nói chuyện với anh,…
· - Có em đây anh
· - Cám ơn chú nhiều nha, chuyến đi hôm qua có mệt lắm không, kết qua ra sao ?
- Kể ra thì cũng mệt thiệt, vì mới lần đầu tiên chúng em làm công việc này nên cũng hơi lúng túng, chiều hôm qua xém chút nữa là bọn em bị đám đông làm dữ rồi chứ.
- Sao vậy ?
- Tiền thì có hạn, mà người bị nạn thì quá đông, nên họ thấy mình cho chỗ này mà không chỗ kia thì la ó lung tung, nhà nào cũng muốn kéo mình tới xem cho rõ để xin cấp tiền, làm em và Lý phải phân trần, giải thích một lúc lâu bà con mới chịu cho đi khỏi đó.
- Họ có hỏi tiền ở đâu gởi cho không ?
- Có, em nói anh em tui ở trong Tam Kỳ may mắn nhà cửa không bị gì, nghe nói ngoài này bị nặng lắm, nên nhân dịp ra thăm ông chú cũng bị sụp nhà, thuận đường còn chút ít tiền ghé đến ủng hộ cho bà con gọi là chia xẻ nỗi khổ sau cơn bão, thế thôi.
- À, nói vậy là hợp lý đó
- Có nghe nói chính quyền địa phương đã giúp gì chưa ?
- Nghe đâu hôm trước đó có tập trung đồng bào tại xã chầu chực cả ngày mà mỗi gia đình chỉ được cấp hai kí gạo với năm gói mì..
- Sáng hôm qua vì còn phải đi lấy tiền, mặc dù bọn em đã hỏi trước rồi, nhưng tiền không có sẵn chờ đến 9 giờ bà Tám mới nhận được có 5 triệu, vì thế ra đến Ðại Lộc đã hơn 11 giờ, trời còn mưa lai rai nhưng chưa lạnh. Kể từ hôm bão đến nay không biết tin tức nhà dì Trí như thế nào, nên Chinh bảo nhân dịp này ghé lên Dì xem thử có bị thiệt hại gì không. Bọn em đến nơi thì nhà Dì Trí đang ăn cơm trưa, thấy chúng em vào dì Trí định nấu cơm thêm, nhưng Hà và Chinh rủ nhau chạy đi mua bánh tráng, rau sống, rồi cả nhà lại cùng quây quần ăn qua loa xong bữa. Nhà Dì chỉ bị bay tôn chái bếp, nhưng hai nhà hàng xóm thì sụp tường và tốc mái, chúng em ghé qua thăm và biếu mỗi nhà hai trăm ngàn, xong lại tiếp tục lên đường, không ra chợ Quảng Huế mà đi đường tắt qua ngả Hòa Cầm, Tuý Loan. Dọc đường nhìn thấy nhà cửa và cây ngã đổ ngổn ngang, hầu như không có nhà nào còn nguyên vẹn, có nhiều nhà chỉ còn là đống gạch vụn, vì xóm nhà cách đường lộ mấy khoảnh ruộng nên chúng em chạy luôn. Gần đến ngả ba Hoà Cầm thấy một chị trung niên quần áo lấm lem bồng đứa con nhỏ ngồi trên đống tôn tre bừa bộn, Chinh dừng xe lại hỏi thăm thì mới biết chị tên Nguyễn thị Thúy nhà sụp đã năm ngày rồi mà chẳng nhờ cậy ai được – vì ai nấy đều bận lo cho gia đình mình – đành phải lót nghiêng hai tấm tôn, để hai mẹ con buổi tối chui vào đấy ngủ với manh chiếu cũ, Chinh đưa tặng chị hai trăm ngàn, chị cầm tiền tần ngần, mắt ngấn lệ. Chúng tôi chào chị để đi tiếp, chị đứng trông theo thật lâu chắc chị đang nghĩ không hiểu chúng em là ai, từ đâu đến mà cho thị tiền như thế ? Mươi phút sau chúng em lại nhìn thấy một bà cụ già ngồi trên chiếc giường tre trong căn chòi trống hoác, nơi đây thuộc thôn Phú Sơn Tây xã Hoà Khương. Bà cụ cho biết tên là Lê thị Ðiền, bảy mươi ba tuổi, sống một mình trông nhờ từng miếng cơm của xóm giềng. Chúng em biếu cụ năm trăm ngàn, cụ cầm mấy tờ giấy bạc, lật qua lật lại, có thể lòng Cụ không tin đây là tiền thật, chúng em nói rõ cho cụ biết mệnh giá từng tờ bạc, cụ cầm tay Chinh đưa lên mũi hôn hít rồi khóc ròng…
- Tội nghiệp thật !
- Trời đã xế chiều nên hai cha con em cùng cậu Lý dong xe chạy về phía Ðà Nẳng, hai bên đường cây cối gảy ngổn ngang, nhà cửa sụp đổ, lổng chổng mớ gạch cùng gỗ, tôn nằm trên những chiếc giường, bàn ghế cùng bao nhiêu thứ lộn xộn chưa được dọn dẹp. Bầu trời còn nhiều mây, chút nắng hanh cuối thu như soi xuống lạnh lẽo cùng cảnh hoang tàn làm chúng em cảm thấy bùi ngùi. Trong những đống đổ nát đó có nơi thấp thoáng bóng người, nơi thì yên vắng có thể chủ nhân đã tạm lánh đến một nơi nào đó. Chạy về đến Liên Chiểu, dừng xe bên này đường sắt một lát, nhìn quanh rồi lại quành xuống phía nam cầu Nam Ô, về ngả tay phải hướng từ Ðà Nẳng đi Huế, nhìn ngút mắt những đống đổ nát hoang tàn, chúng em để Lý ở lại giữ xe, cha con em lội vào trong những lối đi nhỏ, quan sát và đem tiền tặng cho 8 gia đình mỗi người ba trăm ngàn. Nghe tin, bà con các nơi xúm nhau lại nắm tay, kéo áo cha con em, bảo ghé xem nhà tôi chỗ này, nhà tôi chỗ kia.., làm cha con em bấn lên, sợ sự ồn ào làm vang động đến nhiều nơi khác, nên vừa giải thích vừa lo rút lui ra khỏi xóm. Mặc dù em đã phân trần cho biết « chúng em nhân dịp đi thăm ông chú ở gần đây, thấy bà con hư ha.i nhiều nên còn chút ít tiền gởi tặng gọi là chia xẻ cùng nhau trước cơn hoạn nạn, nhưng sự thiệt hại thì quá lớn, bà con ta quá đông trong khi tiền bạc của chúng tôi chẳng có là bao nhiêu. nên không thể giúp cho đồng đều nổi, xin bà con thông cảm.
· - Hello dì Út, khoẻ không ? Chú Lành có đi Ðà Nẳng không vậy ?
· - Có, Ảnh đi với thằng Lý mới về hồi hôm gần mười giờ đêm mới tới nhà, có cả bé Chinh nữa, mấy cha con về trễ làm em lo quá trời. Ðể em gọi anh Lành nói chuyện với anh,…
· - Có em đây anh
· - Cám ơn chú nhiều nha, chuyến đi hôm qua có mệt lắm không, kết qua ra sao ?
- Kể ra thì cũng mệt thiệt, vì mới lần đầu tiên chúng em làm công việc này nên cũng hơi lúng túng, chiều hôm qua xém chút nữa là bọn em bị đám đông làm dữ rồi chứ.
- Sao vậy ?
- Tiền thì có hạn, mà người bị nạn thì quá đông, nên họ thấy mình cho chỗ này mà không chỗ kia thì la ó lung tung, nhà nào cũng muốn kéo mình tới xem cho rõ để xin cấp tiền, làm em và Lý phải phân trần, giải thích một lúc lâu bà con mới chịu cho đi khỏi đó.
- Họ có hỏi tiền ở đâu gởi cho không ?
- Có, em nói anh em tui ở trong Tam Kỳ may mắn nhà cửa không bị gì, nghe nói ngoài này bị nặng lắm, nên nhân dịp ra thăm ông chú cũng bị sụp nhà, thuận đường còn chút ít tiền ghé đến ủng hộ cho bà con gọi là chia xẻ nỗi khổ sau cơn bão, thế thôi.
- À, nói vậy là hợp lý đó
- Có nghe nói chính quyền địa phương đã giúp gì chưa ?
- Nghe đâu hôm trước đó có tập trung đồng bào tại xã chầu chực cả ngày mà mỗi gia đình chỉ được cấp hai kí gạo với năm gói mì..
- Sáng hôm qua vì còn phải đi lấy tiền, mặc dù bọn em đã hỏi trước rồi, nhưng tiền không có sẵn chờ đến 9 giờ bà Tám mới nhận được có 5 triệu, vì thế ra đến Ðại Lộc đã hơn 11 giờ, trời còn mưa lai rai nhưng chưa lạnh. Kể từ hôm bão đến nay không biết tin tức nhà dì Trí như thế nào, nên Chinh bảo nhân dịp này ghé lên Dì xem thử có bị thiệt hại gì không. Bọn em đến nơi thì nhà Dì Trí đang ăn cơm trưa, thấy chúng em vào dì Trí định nấu cơm thêm, nhưng Hà và Chinh rủ nhau chạy đi mua bánh tráng, rau sống, rồi cả nhà lại cùng quây quần ăn qua loa xong bữa. Nhà Dì chỉ bị bay tôn chái bếp, nhưng hai nhà hàng xóm thì sụp tường và tốc mái, chúng em ghé qua thăm và biếu mỗi nhà hai trăm ngàn, xong lại tiếp tục lên đường, không ra chợ Quảng Huế mà đi đường tắt qua ngả Hòa Cầm, Tuý Loan. Dọc đường nhìn thấy nhà cửa và cây ngã đổ ngổn ngang, hầu như không có nhà nào còn nguyên vẹn, có nhiều nhà chỉ còn là đống gạch vụn, vì xóm nhà cách đường lộ mấy khoảnh ruộng nên chúng em chạy luôn. Gần đến ngả ba Hoà Cầm thấy một chị trung niên quần áo lấm lem bồng đứa con nhỏ ngồi trên đống tôn tre bừa bộn, Chinh dừng xe lại hỏi thăm thì mới biết chị tên Nguyễn thị Thúy nhà sụp đã năm ngày rồi mà chẳng nhờ cậy ai được – vì ai nấy đều bận lo cho gia đình mình – đành phải lót nghiêng hai tấm tôn, để hai mẹ con buổi tối chui vào đấy ngủ với manh chiếu cũ, Chinh đưa tặng chị hai trăm ngàn, chị cầm tiền tần ngần, mắt ngấn lệ. Chúng tôi chào chị để đi tiếp, chị đứng trông theo thật lâu chắc chị đang nghĩ không hiểu chúng em là ai, từ đâu đến mà cho thị tiền như thế ? Mươi phút sau chúng em lại nhìn thấy một bà cụ già ngồi trên chiếc giường tre trong căn chòi trống hoác, nơi đây thuộc thôn Phú Sơn Tây xã Hoà Khương. Bà cụ cho biết tên là Lê thị Ðiền, bảy mươi ba tuổi, sống một mình trông nhờ từng miếng cơm của xóm giềng. Chúng em biếu cụ năm trăm ngàn, cụ cầm mấy tờ giấy bạc, lật qua lật lại, có thể lòng Cụ không tin đây là tiền thật, chúng em nói rõ cho cụ biết mệnh giá từng tờ bạc, cụ cầm tay Chinh đưa lên mũi hôn hít rồi khóc ròng…
- Tội nghiệp thật !
- Trời đã xế chiều nên hai cha con em cùng cậu Lý dong xe chạy về phía Ðà Nẳng, hai bên đường cây cối gảy ngổn ngang, nhà cửa sụp đổ, lổng chổng mớ gạch cùng gỗ, tôn nằm trên những chiếc giường, bàn ghế cùng bao nhiêu thứ lộn xộn chưa được dọn dẹp. Bầu trời còn nhiều mây, chút nắng hanh cuối thu như soi xuống lạnh lẽo cùng cảnh hoang tàn làm chúng em cảm thấy bùi ngùi. Trong những đống đổ nát đó có nơi thấp thoáng bóng người, nơi thì yên vắng có thể chủ nhân đã tạm lánh đến một nơi nào đó. Chạy về đến Liên Chiểu, dừng xe bên này đường sắt một lát, nhìn quanh rồi lại quành xuống phía nam cầu Nam Ô, về ngả tay phải hướng từ Ðà Nẳng đi Huế, nhìn ngút mắt những đống đổ nát hoang tàn, chúng em để Lý ở lại giữ xe, cha con em lội vào trong những lối đi nhỏ, quan sát và đem tiền tặng cho 8 gia đình mỗi người ba trăm ngàn. Nghe tin, bà con các nơi xúm nhau lại nắm tay, kéo áo cha con em, bảo ghé xem nhà tôi chỗ này, nhà tôi chỗ kia.., làm cha con em bấn lên, sợ sự ồn ào làm vang động đến nhiều nơi khác, nên vừa giải thích vừa lo rút lui ra khỏi xóm. Mặc dù em đã phân trần cho biết « chúng em nhân dịp đi thăm ông chú ở gần đây, thấy bà con hư ha.i nhiều nên còn chút ít tiền gởi tặng gọi là chia xẻ cùng nhau trước cơn hoạn nạn, nhưng sự thiệt hại thì quá lớn, bà con ta quá đông trong khi tiền bạc của chúng tôi chẳng có là bao nhiêu. nên không thể giúp cho đồng đều nổi, xin bà con thông cảm.
Mặc dù đã nói thế song vẫn phải vừa giằng co vừa chạy lui. Nhìn trời cũng đã sắp tối, nên chúng em đành phải bỏ Thanh Bình và Thanh Khê mà trực chỉ về phía quận Sơn Trà, bên kia sông Hàn, nơi đây có lẽ là điểm đầu tiên cơn bão từ biển ập vào nên hầu hết nhà cửa bị bay mất mái, tường đổ sập ngổn ngang, đồng bào ở đó kể lại : sau cơn bão quang cảnh giống như trải qua một trận mưa bom ác liệt. Bên vệ đường một ông cụ đang cắt nhỏ mớ rau muống biển cho mấy con thỏ ăn trong chiếc giỏ lưới bằng sắt. Ngước đôi mắt đục mờ nhìn chúng em, ông cụ bảo : suốt cuộc đời tôi chưa bao giờ thấy một trận bão nào lớn đến như vậy, gió hất tấm tôn bay lên cao rồi cuốn tròn lại bay xuôi bay ngược trên trời, tôn bay đầy như máy bay rải truyền đơn hồi xưa.
3-
- Hello chú Lành
- Em đây anh
- Sao cắt phone bứt ngang vậy ?
- Phone em tự nhiên mất tiếng, không nghe được,
- Thì bây giờ kể tiếp đi,
- Bây giờ thì em mất hứng rồi anh à, không dông dài được nữa, giá như hôm qua mà có anh đi, anh mới nhìn thấy tận mắt những cái thê thảm của dân nghèo miền Trung mình, không có năm nào không bão, không lụt, trận bão năm này là khủng khiếp nhất, tuy nó không có diện rộng, nhưng tập trung lại một khu vực Ðà Nẳng nên sức mạnh lại tăng lên gấp bội, không làm suy suyển khu nhà giàu, mà chỉ khiến cho nhà nghèo càng nghèo thêm. Ðại để hôm qua chúng em mới cho hết số tiền ba triệu rưởi, em định ngày mai lại đi tiếp, giúp sớm cho bà con được ngày nào quý ngày đó, rất nhiều nhà không có gì để ăn trong lúc này vì mất sạch. Bà Quý, bà Tám cũng mới nhắn em đến lấy tiền, lần này em định liên hệ với chính quyền để dễ dàng trong việc cho chác,
- Ðừng đừng, chớ dại đó Dính với chính quyền thì mệt lắm, họ sẽ hỏi chú là tiền này ở đâu, do ai cho, sao không giao cho chính quyền phát ?..mà chắc chú cũng dư biết khi tiền vào tay các ông ấy thì đến lúc người dân nhận chẳng còn được bao nhiêu, dính chỗ này, chỗ kia, sứt mẻ hao mòn…
- Ờ, em cũng có nghĩ đến điều này, nhưng không nhờ chính quyền thì thế nào cũng bị chụp giựt, tranh giành, mình lấy đâu chia cho đủ,
- Tôi đề nghị chú làm theo cách này nè, chú đừng xuống vùng gần thành phố, mà nên thăm vùng xa ngõ trên quê như Bà Nà.., mấy thôn xã vùng cao của Hoà Vang, nơi đó ít ai tới, chính quyền hay những người hảo tâm cũng chỉ thường đi gần gần thành phố để thăm hỏi, cứu trợ, mình ráng vô sâu một chút, ba người vừa dắt xe đi bộ, giả vờ hỏi thăm, tìm kiếm người bà con của mình, để dạo lòng vòng quan sát, ghi nhận chỗ nào đáng giúp nhất, rồi sau đó ra ngoài, hai người ở lại coi xe, còn một mình chú lặng lẽ quay lại đưa tiền lúc không có đông ngưòi, thế là yên.
- Dạ, anh nói có lý đó, mai em sẽ áp dụng theo cách này mới được. À mà thôi, anh đừng gọi điện thoại chi cho tốn tiền, tối mai về em sẽ ghi lại mọi việc rồi sẽ nói Chinh gửi email cho anh liền,
- Cảm ơn chú, cho tôi gửi lời cám ơn Lý và Chinh đã cùng chú vất vả trong ngày qua, có thể phải đi đến vài ba trăm cây số phải không ? Chú bồi dưỡng cho Lý một trăm ngàn đi nghe, còn phải nhớ ghi chi phí xăng dầu ăn uống dọc đường trong mấy ngày đó, chúng tôi sẽ bồi hoàn lại đầy đủ nhé. Bye chú.
4-
Tối qua chú Hát ghé nhà, chú là con bà Hoài, chị dâu anh Ðấu. - Chắc anh còn nhớ anh Ðấu, hồi xưa cũng là học sinh Trần Cao Vân, tốt nghiệp đại học y khoa Huế, sau về làm việc tại các bệnh viện Ðà Nẳng – chú Hát lấy vợ đâu ngoài Hoà Vang, thỉnh thoảng về thăm quê thường ghé lại thăm Má và chúng em, từ ngày Má mất ít thấy chú ghé lại. Lần này thấy chú có vẽ già đi nhiều, có lẽ vì công việc làm ăn không được thoải mái cho lắm. Vừa vào đến cửa, chú Hát cười chào :
- May mắn quá, trong xóm mình không hề chi cả, tui mới về hồi trưa, ngoài Ðà Nẳng bão lớn lắm, nhà cửa chỗ làng tui ở coi như sụp đổ hết chín mươi phần trăm, nhà nào không sụp thì bay tốc mái, ngói tôn chi cũng không chịu nổi.
- Chú ở khoảng nào mà bị nặng vậy ?
- Thì hồi đó tui lấy vợ quê thôn An Sơn xã Hòa Ninh, Hoà Vang đó, chỗ này là xã thuộc miền núi, dọc theo chân đường lên núi Bà Nà, cách Ðà Nẳng hơn hai chục cây số.
- Hôm qua cha con tôi có đi Ðà Nẳng thấy dưới này bị bão nặng, nghe nói tâm bão ở dưới này mà ?
- Ðúng là bão vô Ðà Nẳng gặp núi Sơn Chà cản lại, nên nó né lên phía bắc, dồn hết sức mạnh thổi theo một luồng, xéo nát những làng xã từ bãi biển Thanh Bình, Thanh Khê dọc theo chân núi, bọc dưới chân đèo Hải Vân lên ngả Bà Nà, nên xã tui cũng bị nặng không thua gì dưới Sơn Chà, Thanh Khê.
- À , vậy thì bao giờ chú mới trở về lại ngoài đó ?
- Mai tui về lo dọn bớt cây cối gảy đổ rồi mới tính dọn đến căn nhà tui, mấy bữa nay lo giúp chôn cất bà già vợ chết vào bữa bị bão, nên chưa lo gì cho nhà mình, mới che năm sáu tấm tôn cho vợ con chui đỡ, về trong này kiếm ít gạo để ăn, chớ sắp đói đến nơi rồi.
- Ủa, bác gái bị sao vậy ?
- Thì ngay bữa đó gió bay tốc mất mái nhà, ông già thì nằm một chỗ, ổng bị mù cả hai mắt, cụt chân nên có xoay trở gì được đâu, thằng em bà vợ tui ba mấy tuổi nhưng bị tâm thần, mát mát khùng khùng cũng ở chung đó, mà có làm được việc gì đâu, bà già thấy gió bay mái nhà, nên tính chạy qua nhà anh Hai ở phía trước, coi thử có chỗ để bồng ông già qua trú đỡ, không ngờ vừa ra cửa thì bức tường trưóc sụp xuống, đè lên bà, thằng con lăn ra cứu mẹ cũng bị đá đè gảy luôn cánh tay…
- Ôi chào, tội nghiệp quá.
- Anh Hai ở phía trước nhà cũng bị sụp nhưng thấy nhà cha mẹ sụp, vội chạy qua thấy bà già bị tường đè ngất ngư, lôi thằng em ra, rồi bới đông ắc lô kéo mẹ ra, bà đã mê man rồi, chị Hai chạy lên báo vợ chồng tui xuống – vì cũng gần, xóm trên xóm dưới – tui đến thì thấy bà mở mắt ra trăn trối : “Chắc mẹ không sống nổi đâu, các con gắng lo cho cha …”chúng tôi nói an ủi là sẽ đưa mẹ đì bệnh viện cứu chửa, nhưng thật ra chẳng biết làm sao hơn, vì cùng lúc này ngòai đường gió bão ầm ầm cây cối gảy đổ ngổn ngang, đâu còn đường sá để đưa bà đi bệnh viện, mà chắc giờ này trạm y tế xã cũng bay mất tiêu rồi, thế là đành nhìn bà rên rỉ nhỏ dần rồi tắt thở.
- Vậy còn bác trai bị tai nạn gì mà đến nổi cụt chân, mù mắt như thế ?
- Thì hồi xưa ổng đi lính địa phương quân, bị mìn ở phía trên Thanh Quýt đó mà.
Nghe chú Hát kể đến đây, em nhìn thấy Toàn cũng như bé Chinh đều rưng rưng nước mắt. Em nghĩ thầm trong bụng, không biết mấy năm nay ông già thương binh ấy có được ai giúp đỡ gì không ? Không muốn khơi sâu thêm nỗi buồn lo của chú Hát, em nói với chú :
- Ngày mai bọn em cũng định đi Ðà Nẳng đây, anh chị Tịnh và cháu nó có gởi chút ít tiền về gíup cho bà con bị nạn, chú chịu khó hướng dẫn bọn em đến thôn An Sơn để tặng ít tiền cho bà con mua gạo mắm sống đỡ, chắc được chớ ?
- Vậy thì còn chi bằng, nhưng mà tiền đâu có cho cho đủ ?
- Bởi thế, may gặp chú đây chúng em nhờ chú giúp coi thử trong thôn ấp những bà con mình ai là những người nghèo khó nhứt cần giúp liền, đúng ra thì ở thôn quê bà con mình ai cũng nghèo, cũng đáng giúp cả nhưng tiền bạc anh chị cùng cháu gửi về chỉ có giới hạn, nên chỉ là một số an ủi tượng trưng mà thôi.
- Ðể tối nay tui về nhắm thử coi, tui lựa lọc rồi mai sẽ cho anh biết, à mà ước chừng anh có thể giúp được bao nhiêu gia đình ?
- Thưa chú chọn giúp cho chừng vài chục gia đình thiệt nghèo để mình tặng quà, may ra có dư thì mình cho thêm vài ba chỗ khác nữa.
- Sáng mai mấy giờ anh đi ?
- Dạ chắc đi sớm về sớm cho khoẻ, chú lại đây rồi đi luôn cho tiện, tôi sẽ nói Lý chở chú bằng xen Honda của nó.
- Không được đâu, tôi sẽ lại anh sớm, rồi tui về đón xe đò Tiên Phước xuống đi thẳng về ngả ba Huế, từ sáng đến giờ tui đi xin được gần hai bao gạo, đem về ăn, còn chia bớt cho mấy nhà đang thiếu gạo ở gần nhà tui.Mai mấy anh em cứ đi, tôi sẽ về sau, chắc trễ nhưng tui ghi tên mấy nhà đáng cho, anh ra đó có vợ tui nó biết hết mà, nó sẽ dẩn đi .
Thế là tình cờ mà chúng em không cần phải áp dụng cách “đi tìm người nhà” nữa, mà có sẵn người biết rõ tình hình thiệt hại của trận bão tại một thôn xóm chân núi nghèo nàn, để có thể đến nơi tặng chút quà an ủi.
Lý xuống thật sớm. Bà xã nhà em biết chừng, nên đã lo nấu nồi cơm nóng hổi với tô dưa cải kho thịt ba chỉ, để sẵn trên bàn cùng dĩa mắm thơm thật cay. Ba bà con em vội ăn rồi lên đường, Theo lời chỉ dẩn của chú Hát, chúng em phải gần mười giờ sáng mới tới được thôn An Sơn. Năm sáu ngày sau cơn bão mà khung cảnh làng xóm nhìn tang thương, xơ xác như mới đâu hôm qua. Cây cối đổ vẫn còn ngổn ngang, người ta chỉ lo dọn dẹp theo các lối đi, những mái lều tạm che trên những đống xà bần đổ nát, nơi cao nơi thấp, thấp thoáng bóng người chui ra chui vào, trông vừa lặng lẽ, vừa buồn thảm. Hỏi thăm tìm đến nhà chú Hát, thím ngạc nhiên nhìn chúng em và khi nghe biết, thím tỏ vẽ mừng rỡ vội vàng đi lấy gạo nấu cơm, nhưng chúng em từ chối bữa ăn, nhờ thím dẩn đến nhà người cha của thím. Thím rưng rưng nước mắt :
- Ông già còn sống đó mà nói thiệt cũng tội, như người chết rồi, chẳng nói chẳng năng gì.
Bước vào túp lều nhỏ, nhìn thấy hai cái bàn thờ lạnh lẽo khói nhang, bọn chúng em cũng muốn khóc. Bà nội mới chết chưa mãn tang, thì tiếp theo bà mẹ già cũng ra đi trong cơn bão, bỏ lại người cha tật nguyền cụt hai chân, mù mắt và thằng con trai vừa câm vừa bị tâm thần, với cánh tay đang bó bột, ú ớ chào những người khách lạ. Vợ chồng ông con trai cả, nhà ở gần đó thấy chúng em ghé lại cũng vội vàng chạy đến. Em lấy ra một triệu đồng, đặt lên bàn thờ rồi thắp một nén nhang khấn nguyện, cầu cho hương linh hai cụ đã khuất sớm vãng sinh về chốn vĩnh hằng. Ông con trai cả nhìn thấy vậy, liền đến đỡ ông già ngồi dậy trên chiếc giường tre đã gảy cả bốn chân. Ông cụ lắc lắc cái đầu, như muốn nói điều gì đó nhưng rồi cúi đầu im lặng, có lẽ vì bị điếc cả hai tai nên ông ta cũng chẳng nghe chúng em nói gì, theo bác Cả cho biết thì hồi xưa ông cụ là lính Ðịa phương quân, trong một chuyến hành quân vùng Thanh Quýt cuối năm 1974, ông bị mìn cụt hai chân, mù cả hai mắt, tai vẫn còn nghe được, cho đến khoảng mười năm trở lại đây ông cụ bị điếc dần và hiện tại thì điếc hẵn, không nghe được chút tiếng động nào.
Nấn ná trong căn lều này cũng khá lâu, sợ không kịp thì giờ, nên chúng em vội từ giả theo chân thím Hát đi vòng trong xóm. Nói là xóm chứ thật ra từ nơi chúng em bước chân ra khỏi lều của ông cụ thương binh Nguyễn Tiến, nhìn mút xa là những đám cây đổ, che lên những căn nhà đổ nát, những tấm tôn tựa vào mấy cây cột tre, hoặc những bức tường đã sụp hết một phần, đó là nơi tạm trú của hầu hết những bà con ta sau cơn bão.Thím Hát cho biết trước đây nhìn đâu có thấy xóm trên, mà bây giờ cảnh quan giống như khoảng đồi trọc, đứng một chỗ cũng có thể đếm được có bao nhiêu căn nhà.
Dựa theo danh sách của chú Hát đưa cho hồi sáng sớm, em giả vờ như không biết dò hỏi mấy tên người, chị Hát chắt lưởi nói :
- Sao anh biết mấy người đó, họ thuộc loại nghèo nhứt xóm đó, tội nghiệp lắm.
- Thì tôi có hỏi thăm trước rồi mà.
Vậy là có thể tin tưởng được, em bảo Chinh lấy ra ba trăm ngàn tặng cho thím Hát, rồi mới nói nhờ thím dẫn đi tặng cho những bà con nghèo khác. Từ nhà bà Ðặng, ông Châu, bà Lan, bà Thịnh, ông Liễu, ông Hoan, ông Kỳ ở xóm dưới xong lên nhà ông Bích, ông Tòng, bà Lê thị Thành, bà Bùi thị Chu, Ðặng thị Hương, Lê thị Khanh, ông Trần Bích;…tổng cộng 28 nhà với số tiền là ba triệu sáu, đồng đều mỗi người hai trăm ngàn.
Vừa xong căn nhà cuối trong danh sách, bước ra em gặp ngay một bà cụ đón đường em lại hỏi ;
- Sao mấy anh biết bọn tui thiếu đói mà đem cho tiền ?
- Dạ chúng cháu cũng có bà con ở trên này.
- Hèn gì, xưa nay có giúp đỡ cứu trợ chi, họ cũng chỉ giúp gần gần dưới phố. quay phim chụp hình chi cũng dưới đó, chớ có ai thèm đi thăm thú giúp đỡ đến vùng xa này mô !
Khoảng hơn ba giờ chiều chúng em quay về Ðà Nẳng, vừa khát nước vừa đói nên ghé vào quán bên đường, ăn mỗi đứa một dĩa cơm bình dân với giá bốn ngàn đồng, vài lát thịt heo kho bỏ chung trên cơm với mươi cộng rau muống xào, đang đói nên ăn cũng ngon lắm. Dọc đường qua Hoà Ninh, Sơn Phước ghé hai căn nhà sụp đổ nặng, tặng mỗi nhà ba trăm ngàn. Ðịnh ghé vào xóm này cho thêm, nhưng thấy gần đó có người đang nhìn ngó chúng em, rồi rút điện thoại di động ra gọi ai đó, sợ có gì rắc rối nên chúng em cũng bỏ dở dự tính, dong xe chạy luôn về Hoà Khánh.
Trời cũng khá chiều rồi, ghé vào xóm nhà phía sau tượng Phật, tình cờ gặp chú Tài quê Tiên Phước lấy vợ về ở ngoài này, nhà chú cũng cùng chung số phận sụp đổ trăm phần trăm, chúng em biếu ba trăm ngàn đồng, rồi theo chân chú ghé thăm thêm được mười ba gia đình nữa, người ba trăm, kẻ hai trăm tổng cộng hơn ba triệu, riêng ông già Tính trên sáu mươi tuổi, phải nuôi hai cháu mồ côi, chúng em tặng cho ông nửa triệu đồng. Lay hoay mãi, trời tối lúc nào không rõ. Kiểm lại thấy túi đã vơi, chúng em ra về mà lòng cứ bâng khuâng như còn muốn đi tiếp.
Nhìn đâu cũng thấy tang thương, đổ nát, mùa đông sắp về, rồi đây gió, mưa sẽ đổ xuống, những cơn gió cắt ruột sẽ gào thét trên những đống vữa vụn hoang tàn kia, những con người nghèo nàn đau khổ này sẽ biết chui rúc vào đâu ? Bóng tối trước mặt đang phủ xuống, mười lăm triệu đồng mà cháu Nhã đã gửi cho, chúng em đã lặn lội mang đến tặng cho từng nhà trong cơn khốn khổ, cũng là niềm an ủi nhỏ, mang đậm chút tình, tuy không đủ thấm vào đâu trong hàng vạn gia đình đang ngắc ngoải saun cơn bão, song giống như hạt cát trong đại dương, cộng thêm với nhiều hạt cát từ khắp các nơi mang cả những tấm lòng, những xẻ chia nhân ái, trôi về trong thấm đẫm tình người, tìm đến nhau trong cơn hoạn nạn, sẽ là những lời ru khe khẻ, dịu dàng xua bớt những khổ đau trên những cuộc đời bất hạnh.
Xin cám ơn những trái tim nhân hậu, tuy ở những nơi rất xa xôi, nhưng vẫn như nhìn thấy được những mảnh đời khổ lụy, trong cảnh trầm luân bởi thiên tai cùng nhân hoạ, mà sớm hướng lòng về với quê hương miền Trung thương yêu, giúp nhau chén cơm, hạt gạo trong cảnh ngặt nghèo.
Cẩm An Sơn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét